Thai phụ mắc COVID-19 cho tới cuối thai kỳ dễ bị các biến chứng liên quan đến sinh nở, với khả năng xuất hiện biến chứng cao hơn ở người chưa tiêm chủng trong giai đoạn đầu thai kỳ hoặc chưa từng nhiễm COVID-19.
Phụ nữ mang thai đeo khẩu trang phòng dịch COVID-19 tại London, Anh. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Theo nghiên cứu quốc gia đầu tiên về thai kỳ và COVID-19 do Scotland thực hiện được đăng trên tạp chí Nature Medicine, những trường hợp sinh non, thai c.hết lưu và t.ử v.ong ở trẻ sơ sinh phổ biến hơn ở những phụ nữ nhiễm virus SARS-CoV-2 trước ngày dự sinh tối đa 28 ngày. Phần lớn các biến chứng, bao gồm cả việc nhập viện điều trị liên quan đến COVID-19, xảy ra ở những phụ nữ chưa được tiêm chủng. Các nhà nghiên cứu cho rằng cần phải làm nhiều hơn nữa để nâng cao tỷ lệ tiêm vaccine ngừa COVID-19 ở phụ nữ mang thai, những người có tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn nhiều so với phụ nữ nói chung.
Để đi đến kết luận này, nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu liên quan đến tất cả sản phụ ở Scotland (Anh), bao gồm hơn 87.000 phụ nữ mang thai trong khoảng thời gian từ khi chương trình tiêm vaccine ngừa COVID-19 được triển khai vào tháng 12/2020 đến tháng 10/2021. Tỷ lệ tiêm vaccine trong thời gian nghiên cứu ở thai phụ thấp hơn so với phụ nữ từ 18 đến 44 t.uổi nói chung. Khoảng 32% sản phụ sinh con vào tháng 10/2021 đã được tiêm chủng đủ liều cơ bản trước đó hơn 14 ngày, so với tỷ lệ ở dân số nữ từ 18 đến 44 t.uổi nói chung là 77%.
Kể từ khi Scotland triển khai chương trình tiêm chủng, đã có 4.950 thai phụ mắc COVID-19, trong đó những người chưa tiêm chủng chiếm 77%. Khoảng 12% số ca mắc COVID-19 nằm trong nhóm thai phụ đã tiêm 1 mũi vaccine hoặc được chẩn đoán bị mắc chưa đầy 14 ngày kể từ thời điểm tiêm mũi thứ 2. Trong khi đó, con số này ở phụ nữ được tiêm chủng đủ liều cơ bản là 11%.
Nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu về t.ử v.ong chu sinh kéo dài, chỉ hiện tượng thai nhi t.ử v.ong trong bụng mẹ sau 24 tuần của thai kỳ hoặc trong 28 ngày đầu tiên sau khi chào đời. Họ phát hiện rằng tỷ lệ t.ử v.ong chu sinh kéo dài ở trẻ sơ sinh trong vòng 28 ngày kể từ khi mẹ mắc COVID-19 là 23/1.000 bé. Tất cả các trường hợp t.ử v.ong ở trẻ sơ sinh đều xảy ra đối với những phụ nữ chưa tiêm vaccine ngừa COVID-19 tại thời điểm nhiễm bệnh. Khoảng 17% trẻ sinh non trong vòng 28 ngày kể từ khi mẹ mắc COVID-19 – hơn ba tuần trước ngày dự sinh.
Những dữ liệu này sau đó được so sánh với tỷ lệ cơ bản của t.ử v.ong chu sinh kéo dài và sinh non trong tổng số trẻ sinh ra ở Scotland dù người mẹ đã tiêm hoặc chưa tiêm vaccine ngừa COVID-19. Tỷ lệ t.ử v.ong chu sinh cơ bản trong thời kỳ đại dịch ở Scotland là 6/1.000 bé và tỷ lệ sinh non là 8%. Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh rằng không thể khẳng định COVID-19 có trực tiếp dẫn đến các ca t.ử v.ong hoặc sinh non hay không do không có quyền truy cập vào hồ sơ lâm sàng chi tiết cho từng phụ nữ.
Tỷ lệ nhập viện và cấp cứu cũng phổ biến hơn đáng kể ở những thai phục mắc COVID-19 chưa được tiêm chủng tại thời điểm chẩn đoán so với những thai phụ đã được tiêm chủng, với 98% thai phụ mắc COVID-19 được điều trị tích cực là chưa được tiêm vaccine. Ngoài ra, nhóm nghiên cứu cũng theo dõi tỷ lệ biến chứng ở những thai phụ đã được tiêm vaccine ngừa COVID-19. Tỷ lệ t.ử v.ong chu sinh và tỷ lệ sinh non ở thai phụ trong vòng 28 ngày kể từ ngày tiêm vaccine rất giống với tỷ lệ chu sinh cơ bản, tương ứng là 4% và 8%. Điều này mang lại thông tin tích cực về sự an toàn của việc tiêm vaccine ngừa COVID-19 trong thời kỳ mang thai.
Những phát hiện trên là một phần của nghiên cứu COPS, cung cấp thông tin dựa trên dân số cho toàn Scotland về tỷ lệ và kết quả của việc mắc COVID-19 và tiêm vaccine ngừa COVID-19 trong thai kỳ. COPS là một nhánh của dự án EAVE II, sử dụng dữ liệu bệnh nhân được liên kết ẩn danh ở Scotland để theo dõi đại dịch và chiến dịch tiêm chủng trong thời gian thực. Nhóm nghiên cứu bao gồm các nhà khoa học từ các trường Đại học Edinburgh, Glasgow, Aberdeen, Strathclyde và St Andrews; Y tế công cộng Scotland; và Đại học Victoria của Wellington.
Đồng lãnh đạo COPS, Tiến sĩ Sarah Stock, thuộc Viện Usher của Đại học Edinburgh – đồng thời là một bác sĩ sản khoa – cho biết dữ liệu của nghiên cứu bổ sung thêm bằng chứng rằng việc tiêm phòng không làm tăng nguy cơ biến chứng trong thai kỳ, song việc mắc COVID-19 thì lại có nguy cơ gây biến chứng. Do đó, tiêm chủng trong thai kỳ là yếu tố rất quan trọng để bảo vệ phụ nữ và trẻ sơ sinh khỏi các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng khi mắc COVID-19.
Phòng tránh tiểu đường thai kỳ: Hiểu rõ để mẹ con cùng khỏe
Thay vì quá lo lắng về tiểu đường hay còn gọi là đái tháo đường thai kỳ, mẹ hãy tìm hiểu thật kỹ để phòng tránh hiệu quả, đảm bảo thai kỳ khỏe mạnh cho cả mẹ và bé.
Dựa vào những số liệu thu thập từ các bệnh viện/cơ sở y tế chuyên khoa, Bộ Y tế thống kê, năm 2017, 20% tổng số thai phụ được thăm khám phát hiện bệnh tiểu đường thai kỳ. Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ, tiểu đường thai kỳ còn ảnh hưởng đến sức khỏe của thai nhi và sau này, khi các bé chào đời. Tuy nhiên, mẹ hoàn toàn có thể phòng tránh tiểu đường thai kỳ nếu tuân thủ những hướng dẫn của Bộ Y tế: chế độ ăn lành mạnh với đầy đủ thành phần dinh dưỡng, luôn kiểm soát cân nặng suốt thai kỳ, có chế độ vận động phù hợp, hạn chế ăn muối và tránh xa các chất kích thích, rượu, bia, t.huốc l.á.
Chế độ vận động hợp lý
Nếu tình trạng sức khỏe cho phép, mẹ nên thường xuyên vận động nhẹ nhàng, hợp lý, vừa giúp cơ thể dẻo dai và năng động hơn, vừa có thể tiêu thụ lượng đường nạp vào cơ thể, giúp kiểm soát glucose huyết tương, kiểm soát rối loạn chuyển hóa lipid m.áu, giảm sự đề kháng insulin (insulin được biết đến với chức năng giúp điều hòa đường m.áu). Vận động hợp lý trong thai kỳ cũng giúp quá trình sinh nở của mẹ diễn ra dễ dàng hơn. Bên cạnh chế độ vận động, mẹ cũng luôn cần chú ý chế độ ăn uống và kiểm soát cân nặng chặt chẽ trong thai kỳ để phòng tránh tiểu đường thai kỳ hiệu quả hơn.
Vận động nhẹ nhàng khoảng 30 phút mỗi ngày giúp mẹ bầu có một thai kỳ khỏe mạnh.
Kiểm soát tăng cân
Kiểm soát tăng cân theo từng giai đoạn trong thai kỳ là cần thiết bởi nó không chỉ phản ánh sự tăng cân của mẹ mà qua đó, sự tăng cân của thai nhi cũng được theo dõi chặt chẽ hơn. Theo từng tuần t.uổi, cân nặng của thai nhi nếu đảm bảo chỉ số đồng nghĩa với việc dinh dưỡng được hấp thụ vào con đúng và đủ. Ngoài các chỉ số cho phép, thiếu hay thừa cân nặng cũng làm ảnh hưởng ít nhiều đến tình trạng sức khỏe của con.
Với tình trạng dinh dưỡng bình thường (BMI: 18,5 – 24,9) mức tăng cân của người mẹ trong thai kỳ nên đạt là 10 – 12 kg.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý, thực phẩm lành mạnh
Chế độ dinh dưỡng hợp lý được hiểu là chế độ ăn có đảm bảo nguyên tắc đủ về lượng và đúng về chất các nhóm thực phẩm, đảm bảo đủ và cân đối 4 nhóm chất thiết yếu. Giai đoạn mang thai, các bác sĩ khuyến nghị mẹ bổ sung sắt, axit folic (vitamin B9), canxi và DHA. Bên cạnh thực phẩm có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, mẹ có thể lựa chọn sử dụng thực phẩm có nguồn gốc organic (hữu cơ) bởi chúng không chứa hóa chất độc hại trong quá trình nuôi trồng.
Mẹ bầu cần ăn nhiều rau xanh vì có nhiều chất xơ, hạn chế mức độ tăng glucose huyết tương sau ăn rất tốt. Nên lựa chọn thực phẩm ít chất béo và chia nhiều bữa nhỏ trong ngày.
Để tránh tiểu đường thai kỳ, mẹ nên hạn chế tối đa lượng đường nạp vào cơ thể. Nói không với đường thô, nạp đường từ trái cây (có lượng đường ít như việt quất, táo, chuối…) sẽ tốt hơn cho mẹ và bé. Với sữa, ngoài việc cần lựa chọn sữa có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, mẹ cũng nên cân nhắc lựa chọn những loại sữa có nguồn gốc thiên nhiên, organic (hữu cơ) và khuyến khích lựa chọn sữa tươi không đường. Sữa tươi cao cấp Vinamilk 100% Organic với nguồn sữa tươi hữu
cơ sạch thuần khiết, nguyên liệu từ đàn bò được chăn nuôi theo chuẩn hữu cơ tại các trang trại bò
sữa Organic đạt chuẩn châu Âu đầu tiên tại Việt Nam. Tại đây các cô bò được chăn thả trên đồng
cỏ organic tự nhiên với nguồn thức ăn 100% hữu cơ đảm bảo chất lượng sữa thuần khiết, giàu
dinh dưỡng. Đồng thời, sữa tươi Vinamilk Organic hoàn toàn không bổ sung đường sacaroza,
cung cấp canxi tự nhiên từ sữa. Sản phẩm được chứng nhận tiêu chuẩn hữu cơ châu Âu, giúp mẹ
thêm an tâm sử dụng trong suốt thai kỳ.
QR code có trên mỗi hộp sữa tươi Organic Vinamilk giúp mẹ truy xuất nguồn gốc dễ dàng, an tâm khi sử dụng.
Sữa tươi Vinamilk Organic không đường(*) là lựa chọn an toàn và hợp lý giúp thai kỳ khỏe mạnh.
Tuy tiểu đường thai kỳ là mối lo của các mẹ bầu hiện đại, nhưng nếu các bà mẹ áp dụng đầy đủ những kiến thức cần thiết thì bệnh tiểu đường thai kỳ không còn đáng lo ngại nữa. Mẹ bầu hãy cùng lựa chọn nguồn thực phẩm lành mạnh, đáng tin cậy, chịu khó vận động hợp lý, kiểm soát tăng cân và hạn chế đường thô để có một thai kỳ khỏe mạnh, về đích an toàn.
(*): Không bổ sung đường sacaroza
