Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Y khoa Anh (British Medical Journal – BMJ) mới đây cho thấy những người trên 65 t.uổi sau khi bị mắc COVID-19 sẽ có thể xảy ra nhiều biến chứng về sức khỏe hơn so với những người không bị bệnh này.
Nói cách khác, hội chứng COVID kéo dài (Long COVID) ở nhóm người này được thể hiện qua nhiều bệnh, thay vì chỉ có tổn thương phổi và hệ hô hấp.
Nhân viên y tế chuyển bệnh nhân COVID-19 vào bệnh viện ở bang Miami, Mỹ ngày 16/8/2021. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Các nhà khoa học đã thu thập dữ liệu bảo hiểm y tế từ hơn 133.000 người mắc COVID-19 có tham gia chương trình bảo hiểm y tế liên bang Medicare của Mỹ. Kết quả cho thấy 1/3 số trường hợp nêu trên gặp biến chứng về sức khỏe sau 30 ngày kể từ khi mắc COVID-19, trong khi tỷ lệ này ở những người bình thường cùng độ t.uổi này chỉ là 1/5. Nghiên cứu trên cũng chỉ ra hơn 10 rối loạn sức khỏe có liên quan đến việc mắc COVID-19 trong nhóm bệnh nhân này. Các nhà khoa học kết luận rằng hội chứng COVID kéo dài (long COVID), tức là vẫn có triệu chứng bệnh hoặc xuất hiện các triệu chứng mới kéo dài hơn 4 tuần sau khi nhiễm, có thể biểu hiện theo nhiều cách khác nhau.
Theo nghiên cứu trên, suy hô hấp là triệu chứng phổ biến nhất của COVID kéo dài ở người trên 65 t.uổi, tiếp theo là tăng huyết áp, chứng hay quên hoặc các vấn đề về trí nhớ và tổn thương thận. Ngoài ra, các bệnh như rối loạn nhịp tim, giảm sút trí tuệ, tiểu đường, đột quỵ và bệnh động mạch vành cũng được liệt kê trong danh sách này các triệu chứng COVID kéo dài ở đối tượng này.
Phát hiện trên đã củng cố thêm những nghiên cứu trước đó về hội chứng COVID kéo dài. Trong khi các nhà khoa học vẫn đang nỗ lực tìm ra cơ chế chính xác gây ra COVID kéo dài, những nghiên cứu về hội chứng này cho thấy, bệnh COVID-19 có thể tác động tới nhiều cơ quan, bộ phận trong cơ thể và tồn tại trong thời gian dài. Hiện hội chứng COVID kéo dài được xem là một dạng khuyết tật theo Đạo luật về người khuyết tật Mỹ.
Phát hiện mới về nguyên nhân, cơ chế gây hội chứng COVID kéo dài
Một nghiên cứu mới đây do các nhà khoa học Tây Ban Nha tiến hành cho thấy việc virus SARS-CoV-2 gây tổn thương dây thần kinh phế vị có thể là nguyên nhân chính gây ra hội chứng COVID kéo dài.
Hình chụp X-quang phổi của một bệnh nhân Covid-19 tại Bệnh viện Trung tâm CHR tại Liege, Bỉ, ngày 22/4/2020. Ảnh: Reuters
Khái quát về dây thần kinh phế vị: Dây thần kinh phế vị (vagus nerve) là dây thần kinh số 10, cũng là dây thần kinh dài nhất, phức tạp nhất. Dây này chạy từ não qua toàn bộ khuôn mặt, đến vùng ngực và vùng bụng. Dây thần kinh phế vị đóng vai trò là kênh kết nối chính giữa não và đường tiêu hóa, gửi lại thông tin về trạng thái của các cơ quan bên trong cơ thể.
Dây thần kinh phế vị cũng có vai trò quan trọng với hệ tiêu hóa, bởi nó cũng kiểm soát việc vận chuyển thức ăn từ miệng đến dạ dày và qua ruột. Đây cũng là dây thần kinh đảm nhận nhiều chức năng khác cho những quá trình vận động trong cơ thể như kiểm soát nhịp tim, tiết mồ hôi và phản xạ miệng, các cử động cơ nhất định trong miệng, chuyển động lời nói.
Công trình này do tiến sĩ Gemma Lladós và tiến sĩ Lourdes Mateu, thuộc Bệnh viện Đại học Germans Trias i Pujol, Badalona, Tây Ban Nha, thực hiện. Nghiên cứu sẽ được trình bày tại Đại hội Vi sinh lâm sàng và Bệnh truyền nhiễm châu Âu (ECCMID) năm 2022, điều tra mối liên hệ giữa di chứng hậu COVID-19 (COVID kéo dài) và dây thần kinh phế vị, diễn ra từ ngày 23-26/4 tới ở Lisbon, Bồ Đào Nha.
Hội chứng COVID-19 và tổn thương dây thần kinh phế vị: Nghiên cứu của nhóm chuyên gia Tây Ban Nha phát hiện rối loạn chức năng dây thần kinh phế vị khi nhiễm virus SARS-CoV-2 có thể là nguyên nhân gây ra những triệu chứng COVID kéo dài. Các biểu hiện thường là mơ hồ, khó nuốt, chóng mặt, nhịp tim nhanh bất thường, huyết áp thấp và các vấn đề tiêu hóa.
Nhân viên y tế chuyển bệnh nhân COVID-19 tới bệnh viện tại Tokyo, Nhật Bản, ngày 1/2/2022. Ảnh: Kyodo/ TTXVN
Long COVID-19 là hội trứng với nhiều vấn đề bất ổn về sức khỏe mà người nhiễm COVID-19 mắc phải sau khi đã khỏi bệnh. Nó có thể ảnh hưởng gần như mọi cơ quan trong cơ thể, gây ra một số rối loạn sức khỏe tâm thần, hệ thần kinh. Triệu chứng phổ biến nhất của hậu COVID-19 là mệt mỏi, đau đầu, khó thở, mất khứu giác – vị giác, yếu cơ.
Để hiểu thêm về hiện tượng này, các nhà nghiên cứu sử dụng xét nghiệm hình ảnh, chức năng cũng như đ.ánh giá hình thái của dây thần kinh phế vị của người nhiễm phải trải qua một hoặc nhiều di chứng hậu COVID-19.
Trong số 348 bệnh nhân tham gia nghiên cứu, có 228 người (chiếm 2/3 mẫu) có ít nhất một triệu chứng liên quan rối loạn dây thần kinh phế vị (VND – vagus nerve dysfunction). Sau đó, 22 người đầu tiên có các triệu chứng rối loạn dây thần kinh phế vị được làm xét nghiệm. Nhóm này gồm 20 nữ giới, độ t.uổi trung bình là 44. Các triệu chứng xuất hiện trong 14 tháng sau khi khỏi bệnh.
Nhóm nghiên cứu nhận thấy triệu chứng thường gặp nhất liên quan đến VND là tiêu chảy (73%), tim đ.ập nhanh (59%), chóng mặt, khó nuốt, các vấn đề về giọng nói (45%). Ngoài ra, 14% bệnh nhân bị huyết áp thấp. Có đến 86% bệnh nhân có ít nhất 3 triệu chứng liên quan đến VND.
6/22 người có sự thay đổi dễ nhận thấy ở dây thần kinh phế vị tại cổ, có thể quan sát được khi siêu âm với hiện tượng dây thần kinh phình to kèm theo tình trạng viêm nhẹ. Kết quả nghiên cứu cho thấy đường cong cơ hoành phẳng hơn ở 10 người (tỉ lệ 46%), cho thấy khả năng vận động của cơ này bị giảm khi thở.
Nhiều bệnh nhân cũng gặp phải những bất ổn về tiêu hóa. 13/18 người (72%) bị chứng khó nuốt. Khi đ.ánh giá chức năng dạ dày và ruột được theo dõi trên 19 bệnh nhân, 8 người bị suy giảm khả năng đưa thức ăn đến dạ dày.
Đến thời điểm này, các nhà khoa học vẫn chưa thể đưa ra nguyên nhân chính xác về các triệu chứng xuất hiện ở người bệnh sau khi nhiễm COVID-19. Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học Tây Ban Nhà có thể sẽ có tác động, tạo ra thay đổi lớn trong nhận biết và điều trị chứng COVID-19 kéo dài, với điểm mấu chốt là xác định được vai trò liên đới của rối loạn dây thần kinh phế vị.
