3 di chứng hậu Covid-19 phổ biến nhất là mệt mỏi, khó thở và rối loạn chức năng nhận thức. Nếu sau 6-8 tuần các triệu chứng này không hết thì người bệnh nên đi khám.
Hậu Covid-19 là tình trạng xảy ra ở những người có t.iền sử nhiễm bệnh với các triệu chứng và kéo dài ít nhất 3 tuần mà không thể giải thích bằng chẩn đoán thay thế. Tình trạng này có thể khiến sức khỏe người bệnh bị suy giảm kéo dài, có tác động nghiêm trọng đến khả năng quay trở lại làm việc hoặc tham gia cuộc sống xã hội.
Ths.BS Nguyễn Thị Phương Anh, Bệnh viện Phổi Trung ương cho biết, bệnh Covid-19 có thể để lại biến chứng tại tất cả các cơ quan trong cơ thể, không riêng gì đường hô hấp. Một số biểu hiện thường gặp ở tim là đau thắt ngực, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, hồi hộp, đ.ánh trống ngực; ở phổi là khó thở hoặc cảm giác hụt hơi, ho khan kéo dài, đau ngực, cảm giác khó chịu ở ngực; ở hệ thần kinh là rối loạn giấc ngủ, đau đầu chóng mặt, mệt mỏi kéo dài, giảm trí nhớ, giảm khả năng tập trung, lo âu, trầm cảm, vã mồ hôi ban đêm, giảm chất lượng cuộc sống; tổn thương cơ xương khớp là mệt mỏi, đau cơ và yếu cơ… Người ta thống kê có đến hơn 200 di chứng, nhưng nhiều di chứng rất hiếm gặp, chiếm tỷ lệ rất thấp dưới 1%.
Ảnh minh họa: H.H.
Trong đó di chứng hậu Covid-19 phổ biến nhất là mệt mỏi, gặp ở khoảng 15-87% bệnh nhân sau mắc Covid-19 từ nhẹ đến nặng, sau đó là khó thở, đau tức ngực, ho khan…
“Có người mệt nhiều, khó thở sau nhiễm Covid-19, trong giai đoạn nhiễm không có biểu hiện này. Ngược lại có người có những biểu hiện này từ giai đoạn mắc cho đến hậu Covid-19″, BS Phương Anh nói.
Dù vậy, theo chuyên gia người dân không nên quá lo lắng, cơ thể sẽ dần dần hồi phục khi các biểu hiện nhẹ ít ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống. Hiện nay trên thực tế rất nhiều người quá lo lắng về hậu Covid-19, cứ nghĩ mình bị hậu Covid-19 nhưng đi khám thì các xét nghiệm hoàn toàn bình thường.
WHO khuyến cáo sau 6-8 tuần nếu các biểu hiện không hết hoặc nặng hơn thì mới gọi là hậu Covid-19. Ngoài ra, không phải ai sau nhiễm cũng bị hậu Covid-19. Tình trạng này thường gặp trên đối tượng người cao t.uổi, người có bệnh nền. Với người có sẵn bệnh nền như tim mạch, tiểu đường, đặc biệt là hô hấp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, viêm phế quản mạn… nếu mắc Covid-19 có thể khiến tổn thương vốn có của họ trở nên nặng hơn.
BS Phương Anh cho biết thêm: “Trên thực tế, một số người có biểu hiện ho sau mắc Covid-19 đi khám hậu Covid-19 thì phát hiện lao phổi. Nước ta là nước có tỷ lệ mắc lao cao trên thế giới, vì vậy người dân có biểu hiện ho khạc đờm trên 2 tuần, sốt về chiều, ra mồ hôi trộm, gầy sút cân cần đi khám chuyên khoa hô hấp để phát hiện sớm lao phổi ngoài khám hậu Covid-19″.
Cũng theo tiến sĩ Janet Diaz, Trưởng nhóm Quản lý lâm sàng, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có 3 di chứng hậu Covid-19 rất phổ biến. Đó là mệt mỏi, khó thở và rối loạn chức năng nhận thức. Triệu chứng hậu Covid-19 thường kéo dài hai tháng. Nếu tình trạng này biến mất sau một tuần, vài tuần hoặc một tháng thì WHO không coi đó là di chứng Covid-19 kéo dài.
Bác sĩ khuyên người bệnh cần giữ tinh thần thật thoải mái, không nên suy nghĩ nhiều, thay vào đó tập thể dục, tập hít thở và sau khi khỏi Covid-19 vẫn tiếp tục tập thể dục và tập hít thở.
Cụ thể, tập các kiểu thở (tập thở chúm môi, tập thở cơ hoành), tập dưỡng sinh, các kỹ thuật tập vận động là cần thiết tuy nhiên cần tăng dần cường độ và thời gian tùy khả năng của mỗi người. Nếu người nhiễm Covid-19 có tiết nhiều đờm thì bổ sung các kỹ thuật thở chu kỳ chủ động và kỹ thuật ho hữu hiệu.
Theo BS Phương Anh, bài tập thở này rất tốt cho hô hấp của bệnh nhân Covid-19. Virus SARS-CoV-2 tấn công chính vào phổi vì thế việc chú trọng phục hồi chức năng hô hấp là rất quan trọng, trong giai đoạn mắc bệnh và cả giai đoạn hậu Covid-19. Dù mệt, bệnh nhân cũng nên duy trì các bài tập thở này, ít nhất 15 phút mỗi ngày.
Nếu sau 6-8 tuần các triệu chứng như khó thở, mệt mỏi… không hết thì nên đi khám.
Trẻ tiêm vaccine có mắc Covid-19 nữa không?
Giống như người lớn, trẻ đã tiêm vaccine phòng Covid-19 vẫn có thể mắc bệnh. Song việc tiêm giúp giảm nguy cơ tiến triển nặng, nguy cơ t.ử v.ong, có thể giúp ngăn chặn các biến thể khác xuất hiện.
PGS.TS Dương Thị Hồng, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho biết trong lịch sử tiêm chủng, không một vaccine nào đạt hiệu quả bảo vệ 100%. Điều này cũng đúng với vaccine phòng Covid-19. Đến nay, Việt Nam đã tiêm được hơn 81 triệu liều. Hiệu quả mà vaccine Covid-19 mang lại là giảm tình trạng tiến triển bệnh nặng và nguy cơ t.ử v.ong đối với những người không được tiêm vaccine so với những người được tiêm vaccine.
“Một người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine vẫn có nguy cơ nhiễm virus SARS-CoV-2 tuy nhiên chúng tôi có hai khái nhiệm là nhiễm Covid-19 và mắc bệnh trầm trọng. Tiêm rồi vẫn có nguy cơ nhiễm nhưng tiến triển nặng giảm đi rất nhiều, nguy cơ t.ử v.ong giảm đi rõ rệt. Với tất cả vaccine phòng Covid-19 cho đến hiện nay Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các nhà sản xuất và các quốc gia đều đưa ra nhận định này đó một cách thuyết phục”, TS Hồng phân tích.
Nhấn để phóng to ảnh
TPHCM là địa phương đầu tiên trên cả nước tiến hành tiêm vaccine phòng Covid-19 cho trẻ 12-17 t.uổi (Ảnh: Hải Long)
Theo chuyên gia, với t.rẻ e.m, điều này cũng không ngoại lệ. Có thể trẻ tiêm nhưng vẫn có nguy cơ lây nhiễm Covid-19. Khi chúng ta đã đạt được miễn dịch cộng đồng ở mức trên 70% dân số được tiêm vaccine (Việt Nam đặt mục tiêu 90-95%) thì cộng đồng được bảo vệ. Vì thế, việc trẻ nào đó mắc bệnh thì cộng đồng vẫn được bảo vệ.
“Tới đây khi triển khai tiêm vaccine đầy đủ các mũi, cộng với việc sẽ có các mũi tiêm nhắc nếu cần thiết theo khuyến cáo của WHO và các quốc gia thì chúng ta mong muốn không chỉ tiếp tục duy trì cho trẻ được đi học mà việc giãn cách xã hội được giảm thiểu đến mức thấp nhất như Bộ Y tế hướng dẫn”, TS Hồng nói.
“Hiện nay, nếu dịch xảy ra ở những tỉnh, thành phố có độ bao phủ vaccine cao thì việc khoanh vùng sẽ rất nhỏ, từng hộ gia đình, cụm làng xóm, không giãn cách rộng như thời gian trước đây. Lý do vì đã có vaccine, chúng ta đảm bảo được miễn dịch cộng đồng”, TS Hồng cho biết thêm.
Theo CDC Hoa Kỳ, tiêm vaccine Covid-19 có thể giúp bảo vệ trẻ không mắc bệnh. Thông tin ban đầu cho thấy vaccine có thể giúp ngăn mọi người lây lan bệnh cho người khác. Chúng cũng có thể giúp con bạn không bị ốm nặng ngay cả khi chúng mắc bệnh.
Nhấn để phóng to ảnh
Tiêm vaccine phòng Covid-19 cho trẻ tại TPHCM (Ảnh: Quang Minh).
Theo Trung tâm y tế John Hopkins (Hoa Kỳ), vaccine có thể giúp ngăn ngừa t.rẻ e.m mắc Covid-19. Đôi khi trẻ mắc Covid-19 nhẹ hơn ở người lớn, nhưng một số trẻ mắc bệnh có thể bị viêm phổi nặng, ốm nặng và cần nhập viện. Điều này đặc biệt quan trọng cần ghi nhớ đối với biến thể Delta, biến thể này dễ lây lan hơn các biến thể coronavirus khác.
Bên cạnh đó, các loại vaccine hiện tại vẫn có hiệu quả trong việc ngăn ngừa bệnh nặng do biến thể Delta của virus gây ra. T.rẻ e.m cũng có thể có các biến chứng như hội chứng viêm đa hệ thống và cần phải chăm sóc đặc biệt hoặc các triệu chứng kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của trẻ. Virus có thể gây t.ử v.ong ở t.rẻ e.m, mặc dù trường hợp này hiếm hơn so với người lớn.
Vaccine giúp ngăn ngừa hoặc giảm sự lây lan của Covid-19. Giống như người lớn, t.rẻ e.m cũng có thể truyền virus cho người khác nếu chúng bị nhiễm, ngay cả khi chúng không có triệu chứng. Tiêm vaccine Covid-19 có thể bảo vệ trẻ và những người khác, giảm nguy cơ trẻ truyền virus cho người khác, bao gồm cả các thành viên trong gia đình và bạn bè, những người có thể dễ bị hậu quả nặng nề hơn của bệnh Covid-19.
Tiêm vaccine Covid-19 có thể giúp ngăn chặn các biến thể khác xuất hiện. Các trường hợp mắc bệnh Covid-19 đang gia tăng ở t.rẻ e.m và biến thể Delta dường như đang đóng một vai trò nào đó. Giảm sự lây truyền của virus bằng cách tiêm vaccine cũng làm giảm khả năng virus đột biến thành các biến thể mới, thậm chí có thể nguy hiểm hơn. Tuy nhiên, virus có thể lây truyền dễ dàng giữa t.rẻ e.m và người lớn chưa được tiêm chủng, khiến các biến thể mới xuất hiện.
Trong tháng 11, Việt Nam sẽ triển khai tiêm mũi một vaccine phòng Covid-19 cho trẻ song không triển khai đồng loạt mà theo tiến độ tiêm cho người lớn, tiến độ cung ứng vaccine.
Tỉnh nào đã đạt tỷ lệ bao phủ vaccine cho người từ 18 t.uổi trở lên (80% người trên 18 t.uổi được tiêm ít nhất một mũi, 50% người từ 50 t.uổi trở lên được tiêm 2 mũi) thì mới tiến hành tiêm vaccine cho trẻ. Theo đó, sẽ ưu tiên cho địa phương đang có dịch, đang bị giãn cách xã hội, có mật độ dân cư tập trung, nguy cơ lây nhiễm cao.
Tỉnh nào chưa đạt tỷ lệ bao phủ vaccine cho người lớn thì vẫn tiếp tục ưu tiên cho nhóm này.
