Hội chứng viêm đa hệ thống (MIS-C) tác động đến nhiều cơ quan trong cơ thể, trong đó có tim mạch và hội chứng chỉ ghi nhận ở t.rẻ e.m hậu COVID-19.
Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM tiếp nhận một b.é t.rai 5 t.uổi cấp cứu vì khó thở, tím tái, suy hô hấp nặng kèm trụy tim mạch. Siêu âm tim cho thấy các buồng tim giãn, chức năng co bóp cơ tim giảm nặng và phải dùng thuốc vận mạch. Tuy nhiên, tình trạng không cải thiện và phải đặt nội khí quản thở máy.
PGS.TS.BS Phạm Văn Quang, Trưởng khoa Hồi sức tích cực, Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM cho biết, dù suy hô hấp nhưng môi bé vẫn đỏ, lưỡi đỏ như trái dâu tây kèm phản ứng viêm rất mạnh.
“Tình trạng giống bệnh cảnh viêm đa hệ thống (MIS-C) sau nhiễm COVID-19″, bác sĩ Phạm Văn Quang nhận định.
B.é t.rai 5 t.uổi trụy tim mạch hậu COVID-19 tại Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM.
Khai thác bệnh sử cho thấy, một tháng trước, em và người thân đều bị sốt, ho, tự khỏi sau vài ngày. Gia đình không làm xét nghiệm COVID-19 nên cũng không biết nhiễm bệnh hay không. Sau 24 giờ điều trị bằng thuốc điều hòa miễn dịch và kháng viêm liều cao, tình trạng cải thiện, chứng tỏ các bác sĩ đã nhận định chính xác.
“Kết quả xét nghiệm kháng thể SARS-CoV-2 dương tính, xác nhận rằng bé đã từng mắc COVID-19 trước đó. Bệnh nhi mắc hội chứng viêm đa hệ thống hậu COVID-19″, bác sĩ Quang cho hay.
Đây không phải bệnh nhi đầu tiên bị tổn thương tim mạch sau khi khỏi COVID-19. Tháng 9 vừa qua, Bệnh viện Nhi đồng 1 cũng tiếp nhận một trường hợp 10 t.uổi.
Cụ thể, b.é t.rai sốt cao liên tục ở 39-40 độ C trong 7 ngày, sung huyết kết mạc mắt, phản ứng viêm tăng cao. Đáng chú ý, siêu âm tim phát hiện giãn động mạch vành trái. Mặc dù kết quả xét nghiệm PCR virus SARS-CoV-2 của bé âm tính nhưng nồng độ kháng thể lại rất cao. Trước đó 1 tháng, cả gia đình bé bị sốt, ho, mất vị giác nhưng không được xét nghiệm COVID-19.
Lý giải tình trạng tổn thương tim hậu COVID-19, PGS.TS.BS Phạm Văn Quang cho biết, đây một trong các hậu quả của hội chứng viêm đa hệ thống MIS-C. Hội chứng chỉ ghi nhận ở t.rẻ e.m sau 2-6 tuần khỏi COVID-19, tập trung ở nhóm từ 6 đến 12 t.uổi. Trẻ có thể bị sốt cao từ 3 ngày trở lên và kèm theo tổn thương các cơ quan.
“Hội chứng viêm đa hệ thống ảnh hưởng lên tim mạch do phản ứng viêm mạnh mẽ”, bác sĩ Quang phân tích.
Khi đó, trẻ có thể bị giãn cơ tim, tổn thương mạch vành, tim đ.ập nhanh hoặc nghiêm trọng đến mức trụy tim mạch như bệnh nhi 5 t.uổi. Xét nghiệm sẽ nhận thấy các phản ứng viêm rất mạnh, nhưng không có nguyên nhân từ n.hiễm t.rùng. Do đó, nếu người nhà báo cho bác sĩ về t.iền sử mắc COVID-19 của trẻ, sẽ hỗ trợ hiệu quả cho chẩn đoán.
Tại Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM, thời gian qua có khoảng 20 trường hợp mắc hội chứng trên, chỉ một số ít biểu hiện ở tim mạch.
Trẻ mắc COVID-19 nặng thường kèm theo bệnh nền.
Còn tại Bệnh viện Nhi đồng 2 TP.HCM, bác sĩ CK2 Đỗ Châu Việt, Trưởng khoa COVID-19 cho hay, có trên 10 bệnh nhi mắc hội chứng trên, 10% trong đó là ca nặng, ảnh hưởng đến mạch vành.
“Các ca bệnh trên điều trị thành công, không t.ử v.ong hay di chứng. Tuy nhiên, các bé vẫn cần theo dõi một thời gian để xem diễn tiến các tổn thương tim trong quá trình bệnh. Có thể là trong vài tháng”.
Theo bác sĩ Đỗ Châu Việt, hội chứng này hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả, trẻ phục hồi tốt nếu phát hiện kịp thời. Biểu hiện của bệnh khá đa dạng, dễ nhận viết. Điểm chung là trẻ sốt cao từ 3 ngày trở lên không dứt. Cơ thể xuất hiện các phát ban, viêm kết mạc, giác mạc, phù nề niêm mạc miệng, bàn tay, bàn chân. Vì phản ứng viêm tác động lên nhiều cơ quan khác nhau, nên trẻ có thể có biểu hiện tim đ.ập nhanh, tổn thương mạch vành, đau bụng, ói, tiêu chảy.
“Phụ huynh không nên quá hoang mang vì hội chứng ít gặp. Tuy nhiên, cần phải nhận biết triệu chứng để kịp thời đưa đến bệnh viện, tránh để kéo dài sẽ dẫn đến tổn thương đa cơ quan như gan, thận, có thể phải lọc m.áu”, bác sĩ Phạm Văn Quang khuyến cáo.
Di chứng khốc liệt vì Covid-19
Hai tuần đầu sau khi xuất viện, anh Nguyễn Đồng Tháp, 35 t.uổi, vẫn bị h.ành h.ạ bởi những cơn ho bất chợt dài 20-30 phút, thở ran như tiếng máy kêu.
Anh Tháp là bệnh nhân suy hô hấp nặng được chuyển đến Khoa Hồi sức Bệnh viện Covid-19 TP Thủ Đức (do Bệnh viện TP Thủ Đức phụ trách). Khi ấy hai phổi anh tổn thương trắng xóa, nồng độ oxy m.áu mao mạch (SpO2) lúc ngồi tụt xuống 60-65%.
Anh Tháp thuộc trường hợp thiếu oxy thầm lặng (silent hypoxia), nồng độ oxy m.áu giảm thấp nhưng lại không cảm thấy khó thở nhiều, vẫn dung nạp được oxy lưu lượng cao qua thở máy không xâm lấn (HFNC), SpO2 đạt 80-85% nếu kết hợp nằm sấp. Người bệnh “xin” bác sĩ để mình cố gắng tập thở, nếu không ráng được nữa mới đặt nội khí quản. Các bác sĩ đồng ý, đổi lại, họ phải theo dõi bệnh nhân 24/24 giờ, để sẵn máy thở bên giường bệnh, can thiệp ngay khi anh có dấu hiệu thở nhanh.
May mắn, anh Tháp vượt qua đại nạn, phổi dần hồi phục, thở oxy qua mũi, xét nghiệm Covid-19 âm tính. Gần một tháng điều trị, anh xuất viện nhưng sức khỏe khá yếu, đi lại chưa vững, chỉ tự làm vệ sinh cá nhân. Đặc biệt, anh vẫn thiếu oxy thầm lặng, thở nặng nhọc, SpO2 dao động 88-92%.
“Anh ấy sút 14 kg, da xanh như tàu lá. Sợ nhất là những cơn ho bất chợt dài 20-30 phút, tiếng ho dội khắp khu nhà trọ, mỗi lần ho là một lần anh khó thở”, chị Hà Thị Bích Phương, 34 t.uổi, vợ anh Tháp kể. Cơn ho không sao dừng lại được giữa chừng như rút hết sức lực người đàn ông, các cơ ngực đau thắt, tai ù đi, anh ôm ngực, dựa lưng vào tường, thở bằng miệng.
Chồng mệt, chị Phương cũng căng thẳng theo, nhiều đêm liền chị không dám ngủ, chốc chốc lại kiểm tra xem anh có thở nhanh hay sắp ho không. Chị cố gắng giữ yên tĩnh nhất có thể, tránh khiến anh thức giấc, “đánh động” cơn ho.
Hiện, sau hơn một tháng ở nhà, anh Tháp nói đã hồi phục được khoảng 70-80% sức khỏe, tăng hơn 5 kg, đi bộ được 3 km mới bắt đầu thở nhanh. Dù vậy, nếu để trở lại với công việc bốc xếp, vận chuyển hàng hóa ở chợ đầu mối Bình Điền, có lẽ anh cần nhiều thời gian nghỉ ngơi hơn.
Anh Tháp phụ vợ nấu cơm trưa tại nhà trọ, huyện Bình Chánh ngày 20/9. Ảnh: Thư Anh
Sản phụ Nguyễn Thị Thúy Vân (31 t.uổi, ngụ Hóc Môn) cũng đang vật lộn trên hành trình tập thở hồi phục hậu Covid-19. Nhiễm bệnh và nguy kịch ở tuần thai 33, chị buộc phải mổ cấp cứu bắt thai. B.é t.rai sinh non song khỏe mạnh, còn chị Vân thì “thập tử nhất sinh”. Bác sĩ nhiều lần tưởng đã mất bệnh nhân khi chị không đáp ứng điều trị, tình trạng bệnh liên tục thay đổi, phổi tổn thương nghiêm trọng, cơ thể suy kiệt. Tại Bệnh viện Covid-19 TP Thủ Đức, chị là trường hợp đặc biệt nhất với ba lần đặt và rút ống nội khí quản. Phần lớn thời gian chị hôn mê, có thời điểm bị kích thích, loạn thần.
Trải qua một tháng sinh tử, chị Vân khỏi Covid-19, tỉnh táo nhưng chưa tự đi đứng được, phải tiếp tục thở oxy lưu lượng thấp và dùng thuốc kháng đông m.áu, kháng viêm tại nhà. Mười ngày qua, chị nỗ lực tập hít thở để cai oxy, song chưa thành công, đây chính là khó khăn lớn nhất. Những lúc mệt, chị phải phụ thuộc vào bình oxy. Sau thời gian dài thở máy, bà mẹ trẻ còn bị mất giọng, chưa thể nói chuyện được bình thường, kèm thêm mất ngủ, mất sữa vì không thể cho con bú. Hiện, hai mẹ con chị phải tạm xa nhau, chị cách ly ở nhà ngoại, con trai được bà nội đón về chăm sóc.
Chị Vân chia sẻ, chị rất may mắn vì được các y bác sĩ luôn quan tâm, động viên, kiểm tra xem đã tập luyện như thế nào ngay cả lúc đã về nhà. Nhớ cậu con trai bé nhỏ đang chờ mẹ, chị có thêm động lực để tập luyện mỗi ngày.
Theo bác sĩ Lê Duy Lạc,khoa Hồi sức, Bệnh viện Covid-19 TP Thủ Đức, đây là hai trong hàng chục F0 nặng và nguy kịch gặp các di chứng sau Covid-19 mà anh theo dõi, tư vấn từ xa. Bệnh nhân Covid-19 được đ.ánh giá nguy cơ, phân loại theo 5 mức độ, gồm nhiễm virus nhưng không có triệu chứng, viêm phổi nhẹ, trung bình, nặng và nguy kịch. Ở ba mức độ đầu, hầu hết người bệnh khỏe mạnh bình thường khi xuất viện. Ở mức độ nặng, nguy kịch, đ.ánh giá sơ bộ gần như 100% bệnh nhân này sau xuất viện đều gặp ít nhiều các triệu chứng như giảm oxy kéo dài; huyết khối tĩnh mạch; mệt mỏi, chán ăn kéo dài, sụt cân, mất ngủ…
“Chiến trường nội viện khốc liệt chừng nào thì cuộc chiến hồi phục tại nhà căng thẳng chừng đó. Nỗi lo lớn nhất là bệnh nhân có cai được oxy, thích nghi được với cuộc sống hậu Covid-19 hay không”, bác sĩ Lạc nói.
Bác sĩ lý giải, ở bệnh viện, F0 có sự chăm sóc sát sao của nhân viên y tế, cùng trang thiết bị máy móc hiện đại để qua cơn nguy kịch. Khi bệnh nhân âm tính Covid-19, dù vẫn phụ thuộc vào oxy nhưng không thể ở lại chờ hồi phục hoàn toàn, vì bệnh viện quá tải, cần giường cho ca nặng khác. Trong khi đó, những tổn thương phổi không thể hồi phục trong thời gian ngắn, chúng cần ít nhất 3-4 tuần.
Với những trường hợp xuất viện có giảm oxy kéo dài như anh Tháp, chị Vân, bác sĩ đều dặn dùng máy đo SpO2, thuê bình oxy, máy tạo oxy sử dụng nếu khó thở nặng. Bác sĩ cũng kê các loại thuốc, hướng dẫn các bài tập thở, nằm sấp, nằm nghiêng, rèn luyện sức khỏe, thường xuyên gọi video call để khám online, theo dõi tiến trình hồi phục.
“Ban đầu, khi bệnh nhân trở nặng, chúng tôi chỉ mong họ sống sót. Nhưng người bệnh vượt cửa tử rồi, chúng tôi lại tham lam nhiều hơn, kỳ vọng họ hồi phục tốt nhất, có thể khỏe mạnh trở về với gia đình, duy trì cuộc sống, nhất là những bệnh nhân đang trong độ t.uổi lao động, là trụ cột chính”, bác sĩ Lạc chia sẻ.
Khoa Hồi sức, Bệnh viện Covid-19 TP Thủ Đức luôn có 25-30 F0 nặng, nguy kịch điều trị. Ảnh: Bệnh viện cung cấp
Khảo sát tại Bệnh viện Hồi sức Covid-19, công bố ngày 20/9, cho thấy 53,3% bệnh nhân tại đây bị rối loạn lo âu, 16,7% stress và 20% trầm cảm. Những bệnh nhân từng thở HFNC (oxy lưu lượng cao), bệnh nhân từng thở oxy qua mặt nạ, hoặc thở máy, tỷ lệ trầm cảm và tỷ lệ rối loạn lo âu lên tới 66,7%.
Một nghiên cứu được đăng trên Tạp chí Y khoa E Clinical Medicine của The Lancet hồi giữa tháng 7/2021, đưa ra những dữ liệu toàn diện về các triệu chứng dai dẳng hậu Covid-19. Nghiên cứu này khảo sát 3.762 bệnh nhân Covid-19 tại 56 quốc gia, từ tháng 12/2019 đến tháng 5/2020 cho thấy, trung bình bệnh nhân gặp 56 triệu chứng khác nhau. Tổng cộng, 203 loại di chứng ảnh hưởng đến 10 cơ quan của cơ thể, như sương mù não, ảo giác, mệt mỏi, run và ù tai…; 1/3 triệu chứng tiếp tục ảnh hưởng đến người bệnh trong ít nhất sáu tháng kể từ khi khỏi Covid-19. Khoảng 22% số người được khảo sát cho biết họ không thể làm việc hoặc bị sa thải sau khi mắc Covid-19; 45% người phải giảm cường độ làm việc.
“Lúc trước tôi có thể vác bao hàng nặng 50-60 kg, giờ gắng hết sức mới nhấc nổi 20 kg. Hy vọng sớm hồi phục hoàn toàn, để đi làm chăm lo cho vợ và hai con”, anh Tháp nói.
