Những biến thể phụ mới xuất hiện như Omicron tàng hình bị cho là yếu tố thúc đẩy tình trạng như Hàn Quốc ghi nhận số ca nhiễm mới COVID-19 cao kỷ lục, châu Phi có số ca mới tăng tới 14%…
Tiêm vaccine ngừa COVID-19 cho người dân tại Bangkok (Thái Lan). (Ảnh: THX/TTXVN)
“ Deltacron” và “ Omicron tàng hình” là hai biến thể phụ mới của virus SARS-CoV-2 gây bệnh COVID-19 đang nổi lên và gây nhiều lo ngại. Liệu đây có là dấu hiệu cho một giai đoạn mới của cuộc chiến chống dịch bệnh đã kéo dài sang năm thứ ba trên toàn cầu? Tờ Independent (Anh) ngày 19/3 đã so sánh về hai loại biến thể phụ này và sự hiện diện của chúng ở thời điểm hiện tại.
Theo Independent, những hy vọng rằng đại dịch COVID-19 đang đến hồi kết đã bị dội một gáo nước lạnh với những thống kê mới nhất. Số ca mắc mới tại Anh tiếp tục tăng. Trung Quốc đại lục phải chứng kiến làn sóng dịch mới nghiêm trọng. Hàn Quốc ghi nhận số ca mới cao kỷ lục. Châu Phi có số ca mới tăng tới 14%.
Những biến thể phụ mới xuất hiện như Omicron tàng hình bị cho là yếu tố thúc đẩy tình trạng trên.
Deltacron là gì?
Như tên gọi, đây là một biến thể kết hợp những yếu tố của cả biến thể Delta lẫn biến thể Omicron. Nó được cho là hình thành từ một bệnh nhân nhiễm cả hai biến thể Delta lẫn Omicron cùng một lúc.
Biến thể “lai” này được phát hiện tại một số vùng của Pháp và dường như bắt đầu lây nhiễm rộng hơn từ đầu tháng Một. Khoảng 30 ca nhiễm Deltacron được phát hiện ở Anh.
Biến thể này được chính thức ghi nhận như một biến thể mới sau khi kết quả giải trình tự gene đầy đủ của nó được Viện Pasteur ở Paris gửi tới GISAID, bản đồ cập nhật kết quả giải trình tự gene SARS-CoV-2, được các nhà khoa học trên toàn cầu cập nhật liên tục. Bản đồ này được các nhà khoa học tại các quốc gia cùng tham khảo, theo sát sự biến đổi của SARS-CoV-2.
Mức độ nguy hiểm của biến thể này vẫn đang được nghiên cứu, đ.ánh giá. Các nhà phân tích cho rằng về cơ bản nó giống như Delta nhưng có protein gai của Omicron, bộ phận mà virus bám vào tế bào con người. Có những lo ngại lớn về Deltacron nếu nó kết hợp giữa độc lực cao của Delta với khả năng lây nhiễm nhanh của Omicron.
Tuy nhiên, do hệ miễn dịch con người đang ngày càng tăng đối với cả hai loại biến thể này, giới khoa học sơ bộ đ.ánh giá cho đến giờ Deltacron chưa phải là mối đe dọa nghiêm trọng như vậy.
Omicron tàng hình là gì?
So với Deltacron, Omicron tàng hình nổi bật hơn vào lúc này. Đây là một biến thể phụ của Omicron còn được biết đến là BA.2 (Omicron là BA.1) và lần đầu được phát hiện ở Anh hồi tháng 12 năm ngoái. Giới nghiên cứu đang cho rằng đây là dòng virus corona lây lan nhất từ trước đến nay.
Giáo sư Adrian Esterman, một cựu chuyên gia dịch tễ học của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), nhận định: “Chỉ số lây nhiễm cơ bản với BA.2 là khoảng 12. Nó tương đương với sởi, bệnh lây nhiễm nhất mà chúng ta từng biết.”
Cho đến giờ, Omicron tàng hình được cho là chiếm tới hơn 1/2 tổng số ca mới tại vùng England trong khi cũng đã xuất hiện ở Đức, Trung Quốc và Ấn Độ. Tại Đan Mạch, nó đã gây ra làn sóng lây nhiễm mạnh trong tháng hai vừa qua.
Tuy nhiên, cũng có tín hiệu lạc quan như ở Đan Mạch, số ca mới tăng vọt và hiện đang giảm dần. Trong khi dữ liệu ban đầu cho thấy rằng độc lực của Omicron tàng hình không mạnh hơn Omicron và cũng nhạy cảm với vaccine.
Quy mô lây nhiễm
Con số toàn cầu về Deltacron vẫn chưa được làm rõ. Bước đầu mới xác định khoảng 30 ca tại Anh, khoảng 20 ca tại Mỹ, một số ca tại Pháp (nơi lần đầu phát hiện biến thể phụ này) cũng như tại Hà Lan và Đan Mạch.
Với Omicron tàng hình, con số rõ ràng hơn. Tại Anh, biến thể phụ này chiếm tới 57% trong 27.000 ca mới ghi nhận ở tuần cuối của tháng Hai.
Tại Mỹ, Omicron tàng hình chiếm khoảng 23,1% tổng số ca. Làn sóng dịch tại Trung Quốc đại lục, Hong Kong (Trung Quốc) và Hàn Quốc được cho là do cả Omicron lẫn Omicron tàng hình./.
Deltacron có nguy hiểm không?
Ngày 9.3, Reuters đưa tin phiên bản lai Deltacron kết hợp gien của biến thể Delta và Omicron đã được xác định ở ít nhất 17 bệnh nhân tại Mỹ và châu Âu.
Trong khi đó, tờ The Connexion của Pháp ngày 10.3 đưa tin Pháp đã phát hiện và xác nhận 10 ca nhiễm biến thể lai Deltacron. Biến thể này được cho là đã lây lan từ hồi tháng 1, nhưng tác động của nó như thế nào đến giờ vẫn là một điều chưa rõ ràng.
Trong một tài liệu được công bố vào tuần trước, Cơ quan y tế công cộng Pháp – Santé Publique France (SPF) cho biết: “Ở thời điểm này rất khó để dự đoán các đặc điểm của Deltacron sẽ như thế nào so với các biến thể mà nó bắt nguồn cũng như ảnh hưởng của nó đối với sức khỏe cộng đồng nếu nó lan rộng ra toàn quốc”.
Vào tháng 1 vừa qua, Giáo sư Leondios Kostrikis, thuộc Đại học Cyprus, tuyên bố đã xác định được đột biến mới này của SARS-CoV-2 (vi rút gây bệnh Covid-19) bằng cách phân tích các mẫu lấy từ dân số chung và bệnh nhân Covid-19 nhập viện. Tuy nhiên sau đó, một số chuyên gia lên tiếng nghi ngờ về sự tồn tại của cái gọi là “Deltacron”, họ tin rằng biến thể lai chỉ là kết quả của sự nhiễm bẩn trong quá trình giải trình tự gien.
Philippe Colson, nhà khoa học thuộc Viện các bệnh truyền nhiễm của Bệnh viện Đại học Marseille (IHU Méditerranée Infection, Pháp), tác giả chính của một báo cáo đăng hôm 8.3 trên medRxiv, cho biết: Vì số trường hợp được xác nhận còn ít nên hiện vẫn quá sớm để biết liệu Deltacron sẽ lây lan nhanh hay gây bệnh nặng hay không. Báo cáo của ông mô tả 3 bệnh nhân ở Pháp bị nhiễm một phiên bản SARS-CoV-2 kết hợp protein đột biến từ một biến thể Omicron với “cơ thể” của một biến thể Delta.
Trong khi đó, 2 trường hợp nhiễm Deltacron khác được phát hiện ở Mỹ, do Công ty nghiên cứu di truyền học Helix công bố và đệ trình cho medRxiv. Các nhóm nghiên cứu khác đã báo cáo thêm 12 trường hợp nhiễm Deltacron ở châu Âu kể từ tháng 1 – tất cả đều có điểm chung: tăng đột biến Omicron và mang “cơ thể” Delta.
Theo Reuters, sự tái tổ hợp di truyền của SARS-CoV-2 ở người được ghi nhận xảy ra khi hai biến thể lây nhiễm vào cùng một tế bào chủ. Về vấn đề này, chuyên gia Philippe Colson nói rõ hơn: “Trong đại dịch Covid-19, hai hoặc nhiều biến thể đã cùng lưu hành trong cùng một khoảng thời gian và ở cùng khu vực địa lý. Điều này tạo cơ hội cho sự kết hợp lại giữa hai biến thể”.
Theo Reuters, các nhà khoa học nhận định các biến thể đáng lo ngại trong tương lai có thể ẩn náu trong các bệnh nhân ngày nay. Nhiều hạt vi rút bên trong người nhiễm bệnh có thể bao gồm một số hạt bị đột biến, những hạt đột biến này có thể là xuất phát ban đầu của các biến thể quan trọng về sau.
Phân tích kỹ lưỡng các hạt vi rút thu được từ 10 người nhiễm biến thể Alpha ở Tây Ban Nha vào tháng 4.2021, các nhà nghiên cứu đã xác định được một số hạt đột biến giống với biến thể Omicron hiện nay (điều này lúc đó đã không được khẳng định cho đến 7 tháng sau).
Theo một báo cáo được công bố hôm 8.3 trên chuyên san The Journal of Clinical Investigation (tạm dịch: Nhật ký điều tra lâm sàng), các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy các đột biến đặc trưng của một dạng Delta và Iota. Báo cáo cho biết: Việc xác định biến thể ưu thế của từng bệnh nhân có thể đủ cho mục đích chẩn đoán tình trạng bệnh, trong khi giải trình tự gien sâu có thể giúp các nhà khoa học theo dõi đột biến trong các hạt SARS-CoV-2 liệu có khả năng phát triển thành các biến thể đáng lo ngại hay không.
Chuyên gia Celia Perales thuộc Đại học Autonoma de Madrid (Tây Ban Nha), đồng tác giả của báo cáo trên, cho biết: Loại vi rút nhân lên ở mỗi bệnh nhân bị nhiễm trên thực tế là một hỗn hợp của các loại vi rút SARS-CoV-2 hơi khác nhau. Các biến thể thiểu số ở một bệnh nhân này có thể trở thành biến thể ưu thế ở một bệnh nhân khác, do ngẫu nhiên, hoặc do lợi thế chọn lọc liên quan đến việc tiêm phòng, sử dụng thuốc và các yếu tố khác.
