Thời điểm này, trên Internet hay mạng xã hội tràn lan các đơn thuốc dành cho F0 được kê từ những người trong hay thậm chí cả ngoài ngành y tế.
F0 lạc vào “ma trận” đơn thuốc
Tự test nhanh tại nhà dương tính với SARS-CoV-2, anh Phạm Linh, 28 t.uổi, quận Cầu Giấy, tiếp tục đến bệnh viện xét nghiệm PCR. Chiều 17/2, anh nhận kết quả khẳng định dương tính, chỉ số CT 18. Sau khi liên hệ trạm y tế phường để khai báo y tế, anh được hướng dẫn cách ly và điều trị tại nhà.
Anh được các thầy thuốc trong Mạng lưới thầy thuốc đồng hành (1022) liên hệ hàng ngày để theo dõi sức khoẻ và triệu chứng bệnh. Đoàn thanh niên phường cũng phát một gói thuốc để anh xịt khuẩn nhà, không có thuốc điều trị.
Ho và sốt cao, anh Linh lo lắng, tự lên Internet tìm hiểu các loại thuốc điều trị Covid-19. Lướt qua các “chợ” thuốc trên Facebook, anh như lạc vào “ma trận” vì có quá nhiều loại thuốc khác nhau, có cả thuốc kháng virus, nhưng không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
“Nhiều tài khoản Facebook rao bán thuốc kháng virus, điều trị Covid-19 khỏi nhanh sau 3 ngày, hay tăng sức đề kháng. Nhưng khi tìm hiểu, tôi biết họ không phải bác sĩ hay người có chuyên môn trong lĩnh vực y tế”, anh Linh nói.
Theo anh, nhiều hội nhóm còn không ngừng chia sẻ những thông tin về việc bán thuốc chứa hoạt chất Molnupiravir bất chấp quy định của Bộ Y tế. Những “bác sĩ mạng” này khẳng định “đặt là có thể lấy về luôn” hay “có giá của đại lý phân phối, thấp hơn giá quy định”…
“Sau khi tìm hiểu thật kỹ các khuyến cáo của Bộ Y tế, tôi quyết định chữa bệnh theo triệu chứng, chỉ uống những loại thuốc như paracetamol, thuốc ho khan… để đảm bảo sức khoẻ”, anh nói.
Quá trình điều trị, anh kết hợp xịt mũi, xông họng, uống vitamin C, đặc biệt tăng cường dinh dưỡng, uống nước ấm theo chỉ dẫn.
5 ngày sau, anh tự test nhanh tại nhà âm tính. Tuy nhiên, 5 ngày tiếp theo, anh làm xét nghiệm PCR vẫn dương tính. Nam thanh niên quyết định tiếp tục tự cách ly, điều trị tại nhà thêm 7 ngày cho đến khi khỏi hẳn.
Anh Linh chuẩn bị những loại thuốc cơ bản, kèm dung dịch, vitamin… để “chiến đấu” với Covid-19 (Ảnh: Nhân vật cung cấp)
Gia đình chị Nga, 32 t.uổi, quận Hà Đông, gồm hai vợ chồng và con gái 6 t.uổi đều mắc Covid-19. Anh Đức, chồng chị, là người khởi phát bệnh hôm 15/2, test nhanh vẫn âm tính. Tối hôm đó, anh sốt rét, sáng 16/2 test nhanh lên “hai vạch”. Chị Nga và con gái cũng xuất hiện triệu chứng vào hôm sau, lần lượt đều dương tính.
Người phụ nữ bắt đầu lên các hội nhóm tìm đọc thông tin và thuốc điều trị, đến nỗi cảm tưởng như “ngộ độc thông tin”. “Có người khoe với tôi về loại thuốc giúp bất tử không bị nhiễm Covid-19, mà nếu lỡ may mắc phải, cũng sẽ khỏi bệnh sau 3 ngày”, chị nhớ lại những lời mời chào hết sức hấp dẫn.
Nhiễu loạn thông tin trên mạng xã hội, chị Nga không đếm nổi số bài viết đã lướt qua, từ bác sĩ này tới bác sĩ nọ. “Ai cũng là bác sĩ” – chị thốt lên, nhưng khi tìm hiểu kĩ thông tin, thì vị bác sĩ kia “không tồn tại”. Chị quyết định tắt điện thoại, dừng tìm kiếm thông tin và hướng dẫn cả nhà sử dụng thuốc theo triệu chứng dựa vào hướng dẫn của y tế phường.
“Chúng tôi uống thuốc hạ sốt, thuốc ho, xông nhà cửa, bổ sung dinh dưỡng… những loại thuốc rất đơn giản, thay vì tìm kiếm những hộp thuốc xách tay giá trên trời ở mạng xã hội”, chị kể. Sau 10 ngày điều trị, cả gia đình lần lượt âm tính với SARS-CoV-2, ra trạm y tế phường nhận giấy chứng nhận khỏi bệnh.
F0 nên tỉnh táo, tránh “t.iền mất, tật mang”, ảnh hưởng tính mạng!
TS.BS Quan Thế Dân, từng tham gia chống dịch tại Bệnh viện dã chiến hồi sức cấp cứu Becamex Bình Dương khuyến cáo, trên Internet hay mạng xã hội tràn lan các đơn thuốc dành cho F0 được kê từ những người trong hay thậm chí cả ngoài ngành y tế. Không chỉ nguy hiểm, những đơn thuốc không rõ nguồn gốc và chất lượng còn gây nhiễu loạn thông tin, khiến các F0 không biết chính xác nên sử dụng thuốc như thế nào.
Theo bác sĩ Dân, sự nhiễu loạn thông tin về đơn thuốc F0 gây ra hai vấn đề. Thứ nhất, người bệnh không được điều trị đúng, từ đó ảnh hưởng nghiêm trọng tới tính mạng.
Thứ hai, những thông tin nhiễu sẽ vô tình “d.ìm c.hết” những đơn thuốc, hay thông tin đúng của các bác sĩ thật. Cuối cùng, người thiệt vẫn là bệnh nhân, không biết những loại thuốc nên và không nên sử dụng.
“Những đơn thuốc tốt của các bác sĩ có tâm, sẽ bị chìm nghỉm trong những đơn thuốc không có chuyên môn, trôi nổi trên mạng xã hội”, bác sĩ Dân nhận định.
Theo ông Dân, người bệnh Covid-19 hiện giờ khó tiếp xúc với y tế chính thống, khi mà các bệnh viện hay trạm y tế phường đều quá tải. Các nhân viên tại phường đang “quay cuồng” trong công tác thủ tục hành chính, không đáp ứng kịp bệnh nhân về mặt chuyên môn.
Trong cuộc họp Ban chỉ đạo phòng, chống dịch Covid-19 Hà Nội sáng 27/2, các quận huyện phản ánh tình trạng quá tải, thiếu nhân lực ở cấp xã, phường. Quận Hà Đông cho biết, trạm y tế phường có 50% nhân sự là F0, nhiều F1. Quận đã chủ động liên hệ các bệnh viện, y bác sĩ nghỉ hưu trên địa bàn tình nguyện hỗ trợ để đảm bảo đủ nhân lực.
Quận Nam Từ Liêm cũng đề xuất thành phố chỉ đạo các cơ sở y tế tư nhân tích cực hỗ trợ công tác chống dịch ở địa phương.
“Người dân không biết bấu víu vào đâu, buộc phải tự lên mạng tìm kiếm thông tin”, bác sĩ Dân nói.
Hộp thuốc của gia đình chị Nga (Ảnh: Nhân vật cung cấp)
Cách đây không lâu, các bác sĩ nhóm bác sĩ quân y hỗ trợ online chăm sóc điều trị F0 tại nhà từng khuyến cáo, đã có F0 c.hảy m.áu tiêu hóa do dùng Medrol, một loại thuốc kháng viêm được sử dụng cho bệnh nhân Covid-19 theo đơn của bác sĩ. Thượng tá, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Trung tâm oxy cao áp thuộc Trung tâm nhiệt đới Việt Nga, Bộ Quốc Phòng cho biết, dù các bác sĩ liên tục cảnh báo, nhưng tình trạng lạm dụng thuốc kháng viêm vẫn diễn ra.
Theo bác sĩ Hoàng, đã có rất nhiều hướng dẫn, nhưng nhiều F0 vẫn không nắm được các loại thuốc để sử dụng.
“Bệnh nhân không bệnh nền, tiêm đủ vaccine (2 mũi, mũi 2 cách lúc nhiễm ít nhất 2 tuần) thì không cần dùng kháng viêm hay các thuốc “đặc trị” khác. Với t.rẻ e.m không có bất thường về sức khỏe thì thường chỉ sốt cao 2-3 ngày sau đó bình phục, quan trọng là hạ sốt, bù nước điện giải và đảm bảo ăn đủ no, ngủ đủ giấc”, bác sĩ Hoàng nói.
TS.BS Quan Thế Dân gợi ý Bộ Y tế nên có sự thay đổi về mặt truyền thông, liên tục và thường xuyên đưa ra những khuyến cáo dễ hiểu, dễ sử dụng. Bộ cũng có thể thành lập cổng thông tin trực tuyến, những trang tin chuyên giải đáp thắc mắc F0 điều trị tại nhà. Những thông tin cần ngắn gọn, đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ, để bất cứ người dân nào cũng có thể hiểu và ghi nhớ.
Ngoài ra, báo đài và các cơ quan thông tấn nên hướng dẫn người bệnh tìm kiếm thông tin ở đâu, ví dụ như Cổng thông tin điện tử của Bộ Y tế, các website bệnh viện…
Đặc biệt, theo bác sĩ Dân, người bệnh có thể tìm đến các trang Facebook cá nhân, hội nhóm, hay những website của các bác sĩ có uy tín trong nghề để được hướng dẫn và tư vấn.
“Trong khi y tế công quá tải, truyền thông nên vào cuộc, thay đổi nhận thức và hướng dẫn người dân tìm thuốc đúng cách. Lúc này, trên mạng tràn ngập quảng cáo bán xuyên tâm liên, liên hoa thanh ôn… mà không có hướng dẫn cụ thể của cơ quan chuyên môn”, bác sĩ Dân kể một vài người bệnh ngây thơ cho ông xem những đơn thuốc rất nguy hiểm chứa đầy thuốc kháng viêm, kháng đông, kháng virus, dù chưa đến mức sử dụng.
Bác sĩ Trương Hữu Khanh, cố vấn Khoa Nhiễm thần kinh, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TP.HCM) khuyến cáo, đến nay chưa có loại thuốc nào phòng ngừa được Covid-19. Người dân không nên lo lắng tích trữ các loại thuốc, tránh “t.iền mất, tật mang”.
“Biện pháp phòng bệnh tốt nhất vẫn là tiêm vaccine phòng bệnh, thực hiện tốt 5K”, bác sĩ Khanh nói.
Trẻ tiêm vaccine có mắc Covid-19 nữa không?
Giống như người lớn, trẻ đã tiêm vaccine phòng Covid-19 vẫn có thể mắc bệnh. Song việc tiêm giúp giảm nguy cơ tiến triển nặng, nguy cơ t.ử v.ong, có thể giúp ngăn chặn các biến thể khác xuất hiện.
PGS.TS Dương Thị Hồng, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cho biết trong lịch sử tiêm chủng, không một vaccine nào đạt hiệu quả bảo vệ 100%. Điều này cũng đúng với vaccine phòng Covid-19. Đến nay, Việt Nam đã tiêm được hơn 81 triệu liều. Hiệu quả mà vaccine Covid-19 mang lại là giảm tình trạng tiến triển bệnh nặng và nguy cơ t.ử v.ong đối với những người không được tiêm vaccine so với những người được tiêm vaccine.
“Một người đã tiêm đủ 2 mũi vaccine vẫn có nguy cơ nhiễm virus SARS-CoV-2 tuy nhiên chúng tôi có hai khái nhiệm là nhiễm Covid-19 và mắc bệnh trầm trọng. Tiêm rồi vẫn có nguy cơ nhiễm nhưng tiến triển nặng giảm đi rất nhiều, nguy cơ t.ử v.ong giảm đi rõ rệt. Với tất cả vaccine phòng Covid-19 cho đến hiện nay Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các nhà sản xuất và các quốc gia đều đưa ra nhận định này đó một cách thuyết phục”, TS Hồng phân tích.
Nhấn để phóng to ảnh
TPHCM là địa phương đầu tiên trên cả nước tiến hành tiêm vaccine phòng Covid-19 cho trẻ 12-17 t.uổi (Ảnh: Hải Long)
Theo chuyên gia, với t.rẻ e.m, điều này cũng không ngoại lệ. Có thể trẻ tiêm nhưng vẫn có nguy cơ lây nhiễm Covid-19. Khi chúng ta đã đạt được miễn dịch cộng đồng ở mức trên 70% dân số được tiêm vaccine (Việt Nam đặt mục tiêu 90-95%) thì cộng đồng được bảo vệ. Vì thế, việc trẻ nào đó mắc bệnh thì cộng đồng vẫn được bảo vệ.
“Tới đây khi triển khai tiêm vaccine đầy đủ các mũi, cộng với việc sẽ có các mũi tiêm nhắc nếu cần thiết theo khuyến cáo của WHO và các quốc gia thì chúng ta mong muốn không chỉ tiếp tục duy trì cho trẻ được đi học mà việc giãn cách xã hội được giảm thiểu đến mức thấp nhất như Bộ Y tế hướng dẫn”, TS Hồng nói.
“Hiện nay, nếu dịch xảy ra ở những tỉnh, thành phố có độ bao phủ vaccine cao thì việc khoanh vùng sẽ rất nhỏ, từng hộ gia đình, cụm làng xóm, không giãn cách rộng như thời gian trước đây. Lý do vì đã có vaccine, chúng ta đảm bảo được miễn dịch cộng đồng”, TS Hồng cho biết thêm.
Theo CDC Hoa Kỳ, tiêm vaccine Covid-19 có thể giúp bảo vệ trẻ không mắc bệnh. Thông tin ban đầu cho thấy vaccine có thể giúp ngăn mọi người lây lan bệnh cho người khác. Chúng cũng có thể giúp con bạn không bị ốm nặng ngay cả khi chúng mắc bệnh.
Nhấn để phóng to ảnh
Tiêm vaccine phòng Covid-19 cho trẻ tại TPHCM (Ảnh: Quang Minh).
Theo Trung tâm y tế John Hopkins (Hoa Kỳ), vaccine có thể giúp ngăn ngừa t.rẻ e.m mắc Covid-19. Đôi khi trẻ mắc Covid-19 nhẹ hơn ở người lớn, nhưng một số trẻ mắc bệnh có thể bị viêm phổi nặng, ốm nặng và cần nhập viện. Điều này đặc biệt quan trọng cần ghi nhớ đối với biến thể Delta, biến thể này dễ lây lan hơn các biến thể coronavirus khác.
Bên cạnh đó, các loại vaccine hiện tại vẫn có hiệu quả trong việc ngăn ngừa bệnh nặng do biến thể Delta của virus gây ra. T.rẻ e.m cũng có thể có các biến chứng như hội chứng viêm đa hệ thống và cần phải chăm sóc đặc biệt hoặc các triệu chứng kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe và tinh thần của trẻ. Virus có thể gây t.ử v.ong ở t.rẻ e.m, mặc dù trường hợp này hiếm hơn so với người lớn.
Vaccine giúp ngăn ngừa hoặc giảm sự lây lan của Covid-19. Giống như người lớn, t.rẻ e.m cũng có thể truyền virus cho người khác nếu chúng bị nhiễm, ngay cả khi chúng không có triệu chứng. Tiêm vaccine Covid-19 có thể bảo vệ trẻ và những người khác, giảm nguy cơ trẻ truyền virus cho người khác, bao gồm cả các thành viên trong gia đình và bạn bè, những người có thể dễ bị hậu quả nặng nề hơn của bệnh Covid-19.
Tiêm vaccine Covid-19 có thể giúp ngăn chặn các biến thể khác xuất hiện. Các trường hợp mắc bệnh Covid-19 đang gia tăng ở t.rẻ e.m và biến thể Delta dường như đang đóng một vai trò nào đó. Giảm sự lây truyền của virus bằng cách tiêm vaccine cũng làm giảm khả năng virus đột biến thành các biến thể mới, thậm chí có thể nguy hiểm hơn. Tuy nhiên, virus có thể lây truyền dễ dàng giữa t.rẻ e.m và người lớn chưa được tiêm chủng, khiến các biến thể mới xuất hiện.
Trong tháng 11, Việt Nam sẽ triển khai tiêm mũi một vaccine phòng Covid-19 cho trẻ song không triển khai đồng loạt mà theo tiến độ tiêm cho người lớn, tiến độ cung ứng vaccine.
Tỉnh nào đã đạt tỷ lệ bao phủ vaccine cho người từ 18 t.uổi trở lên (80% người trên 18 t.uổi được tiêm ít nhất một mũi, 50% người từ 50 t.uổi trở lên được tiêm 2 mũi) thì mới tiến hành tiêm vaccine cho trẻ. Theo đó, sẽ ưu tiên cho địa phương đang có dịch, đang bị giãn cách xã hội, có mật độ dân cư tập trung, nguy cơ lây nhiễm cao.
Tỉnh nào chưa đạt tỷ lệ bao phủ vaccine cho người lớn thì vẫn tiếp tục ưu tiên cho nhóm này.
